Program partycypacji społecznej w rewitalizacji

Program partycypacji społecznej w rewitalizacji Leszna (zwany dalej także Programem, Programem partycypacji lub Opracowaniem) jest dokumentem, który powstawał w ramach procesu uspołecznionego. Jest to zarazem plan działania odnoszący się do inicjowania i wspomagania zmian społecznych oczekiwanych w projekcie pod nazwą: “Nowe tory – centrum Leszna po kolei”.

W stworzeniu Programu partycypacji brali udział mieszkańcy miasta i jego sympatycy: członkowie grup społecznych i organizacji, wolontariusze, przedsiębiorcy, lokalni liderzy, artyści, przedstawiciele samorządu. Dzięki ich zaangażowaniu i gotowości do „wejścia głębiej” w tematykę wyzwań i zagrożeń dla centrum Leszna oraz całego miasta, możliwe było sformułowanie tego dokumentu. Jest on podsumowaniem pewnego etapu i zarazem dowodem na to, że praca w ramach działań rewitalizacyjnych dopiero się rozpoczyna. Co więcej, nie zawiera on opisu punktu docelowego w postaci zamkniętej listy rezultatów programu partycypacji społecznej.

Na plan pierwszy dla tworzonego Programu partycypacji społecznej wysuwają się cele związane ze zwiększaniem kompetencji samych mieszkańców, organizacji społecznych, grup, przedsiębiorców i służb publicznych dla trafnego diagnozowania sytuacji i szacowania oraz doboru możliwości działania. Miastu potrzebni są lokalni specjaliści (mieszkańcy i przedstawiciele organizacji, instytucji, służb, przedsiębiorcy), gotowi wspólnie działać interdyscyplinarnie, w terenie, edukując innych mieszkańców, planując długofalowo i działając elastycznie nie zaprzestając diagnozowania i monitorowania postępów.

Kluczowe są tematy „błędnych kół problemów” w lokalnych środowiskach i na ich stykach oraz tego, jakie czynniki mogą przerwać dane błędne koło, jakie zmiany są realne i sensowne, by zmniejszyć uciążliwości i społeczne poczucie bezradności wobec nich. By zwiększyć potencjały dla skutecznego radzenia sobie z tą skomplikowaną sytuacją, niezbędne stało się zaplanowanie w Programie partycypacji społecznej w Lesznie działań aktywizacyjnych, wzmacniających kooperacyjne wspólnoty i edukacyjnych.

Prezentowany Program partycypacji społecznej ma za zadanie:

• ustrukturowanie naturalnych procesów zachodzących w Lesznie w kierunku osiągania większej synergii dla budowania partycypacji i aktywizacji społecznej,
• skupienie ludzi i dostępnych im zasobów wokół tematu rewitalizacji i szerzej – rozwoju miasta dla dobrostanu jego mieszkańców,
• zaplanowanie i testowanie dedykowanego podejścia do wsparcia centrum miasta integrującego oddolne i odgórne działania na rzecz partycypacji i rewitalizacji,
• podzielenie się pomysłami i doświadczeniem ze wszystkimi, którzy zechcą prowadzić działania dla rewitalizacji, a także aktywizacji i samoorganizacji społecznej

Celem głównym prowadzonego procesu jest budowanie partycypacji społecznej dla potrzeb rewitalizacji Leszna.

Podsumowując powyższe zestawienie, kluczowe dla tworzenia i wdrażania Programu partycypacji społecznej jest uwzględnienie aspektu przestrzennego centrum miasta i działań na rzecz włączenia społecznego. Wątkiem kluczowym dla planowania aktywizacji i zaangażowania mieszkańców we współdecydowanie może być właśnie przestrzeń i prowadzone w niej działania, które pozwolą budować chroniące społeczne relacje i kooperację tam, gdzie trudno (z różnych przyczyn) o całościowe i natychmiastowe rozwiązanie problemów lokalowych i związanych z szeroko rozumianym wykluczeniem. Ten element okazuje się niezbędny w Programie partycypacji społecznej.

Jednym z kluczowych działań przygotowawczych do tworzenia Programu partycypacji społecznej było stworzenie interdyscyplinarnego, międzysektorowego zespołu.
Zgodnie z przyjętym założeniem, pracując w metodzie diagnozy w działaniu, podczas spotkań i warsztatów, jego członkowie analizowali społeczne problemy, potrzeby i zasoby wychodząc z różnych perspektyw i przyglądając się możliwościom działania.

Wśród najważniejszych zadań wymienić można:

• stworzenie Zespołu Wykonawczego dla realizacji Programu i zawarcie Kontraktu Wielostronnego •diagnoza lokalna z udziałem społeczności i ekspertów
• dwa cykle terenowych działań aktywizacyjnych, konsultacyjnych, informacyjnych i promocyjnych na obszarze zdegradowanym wraz z monitoringiem i ewaluacją
• uruchomienie tematycznych Grup Roboczych (m.in.: rozwój biznesu, bezpieczeństwo, kultura, jakość życia, potrzeby seniorów, dzieci i młodzież, przestrzeń i zieleń mieście, zdrowie, pomoc społeczna)
• zaplanowanie i (opcjonalnie) wprowadzenie rozwiązań systemowych na rzecz włączenia społecznego (na bazie pomysłów: Industrial Art, Centrum Wsparcia Rodzin -mix społeczny, Ogród Społeczny w centrum Leszna, Centrum Aktywizacji Społecznej)
• warsztaty w szkołach, aktywizacja dzieci i młodzieży
• konkurs dla młodzieży na akcje promujące rewitalizację w społeczności miasta i poza nią
• uczenie się na doświadczeniu, dzielenie zasobami i planowanie dalszych działań -"Antykonferencja" i "Giełda wymiany zasobów"

Rewitalizacja to proces – długotrwały, wielowątkowy, kompleksowy, ale też zmienny! Nie wystarczy raz ten proces zaplanować i podążać według wytycznych. Należy stale monitorować działania i obserwować, w którym kierunku zmierzają zmiany. Podobnie było z przyjętym przez nas programem partycypacji – ewoluował w międzyczasie. Wiele założeń udało się zrealizować, inne działania, mimo podjętych prób, okazywały się nietrafione. Jeszcze inne, pierwotnie nie planowane, w toku pracy z ludźmi udało się realizować.
Najważniejszą jednak zasadą, która przyświecała „partycypacji” w procesie rewitalizacji było i jest konsultowanie zmian, rozmawianie z ludźmi, badanie ich potrzeb, pytanie, informowanie, promowanie. Chcemy w proces rewitalizacji włączać jak największej liczby osób zainteresowanych procesem zmian.